Moja wazektomia

Moja droga do wazektomii też była wyboista – wspominam, kiwając z politowaniem głową. Znałem przewodnią ideę zabiegu, a nawet wspomniałem o nim, w swoich dwóch książkach: "Antykoncepcja" i "Nowoczesna antykoncepcja", ale mając ogrom pracy przy wprowadzaniu porodów naturalnych, nie miałem kiedy się tym zająć.

Wszystko musi mieć swój czas i miejsce. Wówczas nie było ani jednego, ani drugiego, ale pojawiły się dopiero wtedy, gdy porody naturalne stały się normą powszechnie obowiązującą i można było podjąć nowe wyzwane. Kamyczkiem u wagi był Zjazd Ginekologów i Położników w Żninie, gdzie trzech wybitnych ginekologów: profesorowie Janusz Kretowicz, Rudolf Klimek i Marian Szamotowicz rozmawiało w przerwie obrad o wazektomii. Nie mieli na nią żadnego pomysłu, poza stwierdzeniem, że należy coś z nią zrobić, bo cały świat operuje nasieniowody i święci z tego tytułu tryumfy, a u nas nic się nie dzieje i na temat, zabiegu nikt się nawet nie wypowiada.

Więcej nie usłyszałem, ale gdzieś w mózgu zapaliła mi się zielona lampka. Wazektomia była zabiegiem jeszcze wówczas niemal nieznanym, nawet w świecie medycznym, ale niosła ogromny potencjał nie tylko antykoncepcyjny, ale też terapeutyczny. Uchodziła za skuteczną w stu procentach metodą ograniczającą płodność mężczyzn, a ponadto nie miała – ewenement – żadnych skutków ubocznych.

Zajmowałem się wtedy doskonaleniem techniki porodów naturalnych, ale jakiś dobry duszek szepnął mi, żebym zapamiętał ów drobny epizod ze Zjazdu. Podszedłem do sugestii niewidzialnych opiekunów bardzo poważnie. Zresztą, zawsze tak robiłem i nigdy się nie zawiodłem.

Z próżnego i Salomon nie naleje, jak głosi stare mądre przysłowie. Same dobre chęci nie wystarczały, a poza tym miałem pewne wątpliwości dotyczące prawnych aspektów zabiegu. To że na świecie wykonywano miliony operacji, wcale nie gwarantowało, że u nas nie można trafić za to do więzienia.

Wazektomia, niezależnie od jej pozytywów, była operacyjną ingerencją w ciało człowieka, pozbawiające je zarazem określonej fizjologicznej funkcji. Takie postępowanie mogło się nie spodobać jakiemuś fanatykowi, tym bardziej że księgi religijne, o rodowodzie z epoki niewolniczej, radykalnie negowały wszelkiego typu praktyki antykoncepcyjne, pozbawiające feudałów towaru względnie darmowej siły roboczej.

Wówczas bardzo przydało mi się doświadczenie wyniesione z Centrum Planowania Rodziny, gdzie nasza praca, poza aspektami medycznymi, opierała się podstawach prawnych i Konstytucji gwarantującej obywatelowi zarówno prawo, jak i obowiązek podejmowania świadomych decyzji o swoim zdrowiu. Należała do tego również zdolność płodzenia. Była uznana za dobro indywidualne i służyła jedynie konkretnemu człowiekowi, może raczej jego rodzinie. Nie podlegała normom prawnym i nie należała do społeczeństwa. Była jednym z elementarnych praw człowieka, od którego decyzji zależy liczba dzieci i czas ich poczęcia. Brzmi to bardzo poważnie, ale skala powagi sprawy miała fundamentalne znaczenie dla nas wszystkich.

W Centrum Planowania Rodziny praktykowaliśmy stosowanie prawa reprodukcyjnego należącego, do podstawowych praw człowieka. Obejmuje ono prawo wszystkich par i jednostek do:

• swobodnego decydowania o liczbie dzieci, odstępach między narodzinami, czasie, w jakim mają się narodzić, a także wyczerpujących i zrozumiałych informacji, w jaki sposób je realizować.


• osiągnięcia najwyższego standardu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz prawa do pełnej informacji i usług w tym zakresie.


• podejmowania decyzji związanych z prokreacją w sposób wolny od dyskryminacji, przymusu i przemocy.

Było to niezwykle humanitarne podejście, nawiązujące do najlepszych tradycji medycyny akademickiej.