Oto przykład

Czterdziestoletnia żona pacjenta miała wylew krwi do mózgu, czego następstwem było porażenie nóg, trudności z mówieniem, przełykaniem i ciężka pourazowa depresja. Nigdy na nic nie chorowała, w rodzinie też nie było chorób dziedzicznych, prowadziła spokojny tryb życia, taki jak miliony kobiet na prowincji, gdzie praktycznie nic denerwującego się nie działo. Czy mogę coś na to zaradzić? W czasie rozmowy wyszło na jaw, że jego żona przez kilka lat brała hormonalne środki antykoncepcyjne. Mąż był już u lekarza, który je przepisywał. Dowiedział się tam, że pigułki produkują renomowane zakłady farmaceutyczne, mające wyśrubowane normy i przestrzegające wymaganych przez prawo procedur. Ponadto dysponują miliardowymi funduszami i zastępami najlepszych prawników. Jeżeli komuś pigułki zaszkodziły, może podać ich do sądu, domagając się ogromnego odszkodowania, ale szanse na wygranie są znikome. Nie było o co kopii kruszyć.

Na płaszczyźnie ginekologicznej nie mogłem niczego zaradzić. Było to zadanie dla neurologa, a następnie doświadczonego rehabilitanta. Przy dużej dozie szczęścia skutki wylewu mogły ustąpić. Z podobnymi problemami borykało się i nadal bezskutecznie boryka wielu lekarzy.

Po odkryciu w 1960 roku pigułki antykoncepcyjnej – Enovid przez amerykańskiego biochemika Gregory'ego Pincusa nastąpiła eksplozja radości. Cieszono się z powodu wyeliminowania niechcianych ciąż i groźby przeludnienia świata. Naukowca określano mianem "największego uczonego wszechczasów", planowano stawianie mu pomników i nazywania jego nazwiskiem ulic. Wyzwolona seksualność była nie do opanowania, ale gdy znaleziono skuteczny sposób na ograniczenie zapłodnienia, miliony ludzi odetchnęły. Następstwem wyzwolenia była rewolucja seksualna, pojawienia się hipisów i ruchów beztroskich dzieci kwiatów oraz przekształcenie słynnego karnawału w Rio de Janeiro w gigantyczną, trwającą kilka dni orgię.

Koncerny farmaceutyczne zarabiały miliardy, zachęcając lekarzy, aktorów i polityków do reklamy swoich produktów. Po kilku latach euforii entuzjazm stopniowo opadał.

Okazało się, że radość była przedwczesna, a wyniki badań znacznie naciągnięte. Wyszło na jaw, że działanie uboczne wspaniałej pigułki może spowodować: wylew krwi do mózgu, zawał serca, zanik libido, nowotwory szyjki macicy, jajników i piersi, powstawanie żylaków, zmiany krzepnięcia, nadwagę spowodowaną nadczynnością nadnerczy. Listę można jeszcze ciągnąć, aż do wyczerpania plag zawartych w mitycznej puszce Pandory.

Narastająca fala krytyki spowodowała wznowienie badań i stworzenie całej rodziny pigułek różniących się jedynie nazwą, kolorem i producentem. Przed koncernami pojawiła się wizja procesów o gigantyczne odszkodowania za utratę zdrowia, ale poradziły z tym sobie bardzo chytrze. Produkowały nadal groźne pigułki, ale do opakowania dołączały długą, zadrukowaną bardzo drobnym drukiem ulotkę, gdzie w nijaką treść wpleciono zagrożenie związane z działaniem ubocznym. Założono – i niestety słusznie – że nikomu nie będzie się chciało czytać sążnistego, nudnego elaboratu, ale jeżeli dojdzie do zachorowania, nie będzie można mieć do nich pretensji. Napisały, ostrzegały, a że klient był leniwy i nie chciało mu się przeczytać lub zlekceważył ostrzeżenia, to już nie ich wina. Ofiara może mieć żal wyłącznie do siebie.

Nie bawiłem się we wspaniałego wizjonera przewidującego szkodliwe działanie hormonów. Dostrzegałem ich fatalne skutki i mówiłem o tym pacjentkom bez ogródek, ale przepisywałem hormony, gdyż wówczas nie było niczego równie skutecznego. Stawiałem jednak warunek: wypisywałem receptę upoważniającą do zakupów tylko kilku opakowań wystarczających na trzy, cztery miesiące, na ogół przed okresem urlopowym. Zawsze obligowałem pacjentki do zrobienia badań kontrolnych po kilkumiesięcznym stosowaniu.

Niezwykle groźne były zaburzenia krzepnięcia krwi. Gdy skrzep zatkał drobne naczynie w kończynach, na ogół nikt tego nie zauważał, a z czasem zator był naturalnie usuwany. Jeżeli jednak doszło do zablokowania naczynia wieńcowego serca czy jakiegoś obsługującego mózgowie, wówczas dramat był na wyciągnięcie ręki. Dwukrotnie uchroniłem pacjentki od śmierci czy paraliżu, kierując je natychmiast po wizycie do badania w szpitalu. Zrobili badania na krzepliwość krwi i zatrzymali je na oddziale, twierdząc, że gdyby nie zastosowały się do mojego polecenia konsekwencje, mogłyby być fatalne.

Miałem wiele pacjentek, które przyjeżdżały do Warszawy na studia i zanim sięgnęły po książki, już lądowały w łóżku z kolegami. Prezerwatywy były zawodne, stosunek przerywany jeszcze bardziej, o kalendarzyku małżeńskim, zwanym "watykańską ruletką" nie chcę nawet wspominać. Pozostawały wygodne tabletki. Primum non nocere (Po pierwsze nie szkodzić) było moją zawodową dewizą, dlatego nie przepisywałem hormonów bez ograniczeń czasowych. Na kilka miesięcy, bardzo proszę, ale potem robimy przerwę i laboratoryjnie sprawdzamy, czy nie ma zagrożenia.

Na szczęście dla pacjentek i mego poczucia przyzwoitości miałem bardzo ograniczone zaufanie do powszechnie obowiązujących mitów. Jeden z nich głosił wszem i wobec, że dopóki pacjentka nie rodziła, nie można jej założyć wkładki domacicznej. Dlaczego? Bo macica się rozciąga albo wypacza, albo robi się z nią coś dziwnego, co może ograniczyć implantację płodu. Argumentacja nie miała cienia sensu. Równie dobrze można powiedzieć, że nos zmienia kształt po katarze czy anginie. Owszem, jak się wyciera go szorstką chusteczką, to może być otarty i zaczerwieniony, ale kształt i funkcjonalność pozostaną niezmienione.

Doszedłem wówczas do takiego stanu zwątpienia w powszechnie obowiązujące prawdy, że dopóki sam ich nie zweryfikowałem, dopóty nie stosowałem. Ważniejsze dla mnie było zdrowie pacjentek, za które jako lekarz byłem odpowiedzialny, niż skazywanie ich na stosowanie czegoś, co przynosiło jedynie pieniądze koncernom farmaceutycznym, nieprzypadkowo określanych pojęciem "największej mafii świata". Sprowadziłem z USA jednorazowe sondy wewnątrzmaciczne Hassona, służące do określania geometrii macicy i prowadziłem niezależne badania.

Wnioski nasuwały się oczywiste: najbezpieczniejsze były wkładki wewnątrzmaciczne typu Multiload, które zapewniały antykoncepcję na pięć lat.

Geometria macicy mierzona sondą Hassona nie wykazywała żadnej różnicy u pacjentek, które już rodziły, jak i u nieródek. Jeżeli pacjentka chciała przed tym terminem urodzić dziecko, wystarczyła pięciominutowa wizyta u mnie czy innego ginekologa, aby wszelkie fizjologiczne funkcje zostały przywrócone, a po kilku miesiącach witaliśmy nowego obywatela.

Miałem opowiadać o wazektmii, a stale nawracam do antykoncepcji kobiet. Nie jest to wcale pomyłką. Wazektomia zaczyna się i kończy na kobietach. Nie one są, oczywiście, poddawane zabiegom, ale to właśnie panie są inicjatorkami sześćdziesięciu procent męskich wizyt w gabinecie. Zresztą nie tylko zabiegów, ale większości podejmowanych jakichkolwiek działań. Wynika z to ich temperamentu i znudzenia monotonią. Stagnacja jest dla nich zabójcza, a nie mają skłonności samobójczych czy masochistycznych.

Jest powiedzenie: kobieta zmienną jest, które jest tylko w części poprawne. Kobiety nie tyle są zmienne, ile nie potrafią żyć bez zmian. Są o wiele ciekawsze od nas, mają więcej inicjatywy i determinacji w realizacji zmian. Jeżeli zostaniemy sami w domu, to co robimy? Najchętniej kładziemy się na kanapie i ucinamy sobie miłą drzemkę.

A nasze panie? Jak zostają same, budzi się w nich uśpiony wulkan wykorzystujący nadmiar energii do przestawiania mebli albo innego demolowania mieszkania.

Mam znajomą o wzroście niewiele przekraczającym półtora metra i wadze czterdziestu kilku kilogramów, która w czasie nieobecności męża przepchnęła z jednego pokoju do drugiego ogromną gdańską szafę, która nie tylko ważyła przynajmniej pół tony, ale nie mieściła się w drzwiach. Jak tego dokonała? Nigdy nie zdradziła, poza stwierdzeniem, że nikt jej nie pomagał.

Kobiety takie już są, dlatego nie powinno nikogo dziwić, że to one dowiadują się o nowej metodzie antykoncepcyjnej, przeprowadzają rzetelny wywiad, aby móc przekonać partnerów do poddania się zabiegowi.